سوله مرغداری

سوله سازی در عصر امروز به یکی از مهم‌ترین و پرچالش‌ترین ساخت و سازها تبدیل شده است؛ چراکه کاربرد این سازه‌ها در کاربری‌های متعددی رواج یافته است. یکی از اصلی‌ترین کاربری‌های مربوط به این سازه‌ها، سوله مرغداری است که پرورش و نگهداری جوجه‌ها تا تبدیل شدنشان به یک مرغ بالغ را بر عهده دارند. نحوه ساخت و مصالح انتخابی تا تجهیزات مورد استفاده در این سوله از اهمیت بالایی برخوردار است که در مطلب پیش رو به تمامی موارد مرتبط با آن پرداخته می‌شود.

پیش نیازهای ساخت سوله مرغداری

در ابتدای کار و قبل از شروع پروژه نیاز به یک سری پیش نیاز در ارتباط با احداث سوله مرغداری بوده که تمامی آن‌ها باید به درستی انجام گیرد تا مراحل بعدی دچار مشکل نشود. در جدول زیر به مهم‌ترین پیش نیازهای مربوطه اشاره شده است:

مراحل ساخت سوله مرغداری

ساخت این سازه‌ها شامل مراحل مختلفی می‌شود که از آغاز تا تکمیل پروژه باید مطابق با آن‌ها اقدام شود. در ادامه به مراحل مختلف مربوط به ساخت سوله مرغداری گوشتی اشاره می‌شود:

1. تصمیم ابتدایی مربوط به ساخت سوله
2. توافق بر سر قیمت میان کارفرما و شرکت سوله ساز
3. طراحی زیرسازی و نقشه سوله توسط شرکت سوله ساز
4. عقد قرارداد بین مشتری و سوله ساز
5. تحویل دفترچه محاسباتی
6. تاییدیه نظام مهندسی
7. ساخت سوله با اجرای پی‌ریزی
8. ساخت اسکلت سوله مرغداری در شرکت سوله ساز
9. انتقال اسکلت از کارخانه به محل اجرای پروژه
10. نصب اسکلت
11. اجرای دیوار، سقف و کف سازی لازم
12. نصب تجهیزات و تاسیسات

چگونگی طراحی سوله مرغداری

سوله مرغداری با سایر سوله‌ها کمی متفاوت بوده؛ چراکه این سازه نیاز به رعایت بهداشت و نظافت مداوم دارد؛ به همین دلیل نیاز است پس از در نظر گرفتن این مورد برای طراحی و انتخاب مصالح آن اقدام شود. همچنین کف سوله نیز به دلیل تجمع فضولات اهمیت بالایی داشته و باید متریالی مناسب جهت کف سازی به کار رود تا نظافت آن به آسانی انجام گیرد.

یکی دیگر از موارد مهم در چگونگی طراحی این سوله، فاصله محل نگهداری مرغ و جوجه از کف سوله می‌باشد. اگر این فاصله به درستی رعایت شود، فضولات از بدن طیور دور شده و حشرات موذی به بدنشان دسترسی پیدا نمی‌کنند. این امر سبب می‌شود تا بیماری‌های مرتبط با ماکیان به شکل قابل چشمگیری کاهش یابد و سلامت آن‌ها تهدید نشود. طراحی سقف این سازه می‌تواند به شکل تک سقف و دو سقف باشد تا مابین آن‌ها نیز به عنوان انبار استفاده شود.

لازم به ذکر است؛ در سوله‌هایی که دارای سقف دو طبقه هستند از تهویه قوی‌تر استفاده شود. ظاهر سوله مرغداری نیز معمولا در دو نوع شیب‌دار یا قوسی طراحی می‌شود. یکی از مواردی که در طراحی سوله مرغداری اهمیت دارد، تضمین حفظ سلامتی ماکیان سالم از سایر طیور، در زمان بیماری می‌باشد. در حقیقت نیاز است زمانی که طیور دچار بیماری شدند یک قسمت در سوله مختص از بین بردن لاشه‌ها وجود داشته باشد.

اسکلت فلزی

برای انتخاب یک اسکلت مناسب باید ابتدا به اندازه دهانه سوله مورد نظر توجه و مطابق با آن تصمیم درست اتخاذ شود. اگر دهانه سوله کوچک باشد صرفه اقتصادی با انتخاب سوله تیرورقی است، در غیر این صورت باید سوله خرپا و سبک را به کار برد. بهتر است برای کاربری مرغداری از سوله UBM استفاده نشود؛ چراکه نحوه رسیدگی و نظافت آن با مشکل مواجه خواهد شد. توجه داشته باشید که سوله تیرورق به دلیل استفاده از فولاد در ساخت آن، سنگین بوده و مقرون به صرفه نمی‌باشد.

سقف سوله

سقف سوله مرغداری نقش مهمی را در نوع عایق بندی فضای سوله ایفا می‌کند؛ به همین دلیل استفاده از مصالح مناسب برای ساخت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از بهترین انتخاب‌ها جهت پوشش سقف سوله، استفاده از ساندویچ پانل ماموت است. پانل‌های ساندویچی ماموت به دلیل دارا بودن مزایای متعدد، ویژگی‌های گوناگونی را برای سازه به دنبال خواهند داشت.
علاوه‌بر این در صورت تمایل می‌توان از سایر مصالح ساختمانی همچون کرکره سیلیکونی، ایرانیت یا لایه‌هایی از پشم سنگ و پشم شیشه نیز بهره گرفت. عایق بندی این سوله‌ها نیز بسیار مهم بوده؛ چراکه دمای بدن طیور باید در یک شرایط کنترل شده باشد تا رشد و سلامتی آن‌ها دچار مشکل نشود. همچنین اگر از کارتن پلاست یا نانو برای ایزولاسیون سقف به کار رود، ویژگی‌هایی همچون خواص آنتی باکتریال و قابلیت شستشو را ارائه می‌دهند.

دیوارهای سوله

برای ساخت دیوارهای سازه نیاز به مصالح کارآمد و با دوام می‌باشد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به ساندویچ پانل، بتن، بلوک، چوب، سیمان، ورق فلزی و… اشاره نمود. در سوله‌های مرغداری غالبا دو نوع دیوار اصلی و حائل وجود دارد که در بین قسمت‌های مختلف قرار می‌گیرند.
یکی از مهم‌ترین مواردی که در انتخاب مصالح باید به آن توجه نمود، عایق بندی درست دیوارها در مقابل رطوبت و نفوذ آب می‌باشد؛ ساندویچ پانل دیواری ماموت به دلیل ارائه این ویژگی، مورد توجه عده زیادی از فعالین حوزه ساختمان قرار گرفته است. اگر رطوبت به محیط داخلی سوله مرغداری نفوذ کند، علاوه‌بر کاهش عمر سازه، سلامت ماکیان را نیز با خطر جدی مواجه خواهد کرد.

کف سازی مرغداری

سوله مرغداری نیازمند اجرای یک سری الزامات بوده که از اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• قابلیت نظافت داشته باشد تا موجب بروز بیماری در ماکیان نشود.
• گرمای مناسب ارائه دهد تا پس از تماس بدن طیور با کف سوله، باعث بروز سرماخوردگی در آن‌ها نگردد.
• نرم بودن کف مرغداری باعث می‌شود تا از وجود تاول و مشکلات حرکتی در دام جلوگیری به عمل آید.
• کف سالن باید خشک باشد تا از بیماری در مرغ و جوجه جلوگیری شود.

برای برقرار کردن شرایط گفته شده می‌بایست از یک طراحی مناسب در سوله استفاده نمود تا میزان نرخ بازدهی نیز افزایش یابد. شرکت‌های سوله‌سازی معمولا از روش‌های مختلفی جهت برقراری شرایط فوق استفاده می‌کنند که در ادامه به بررسی آن‌ها پرداخته می‌شود:

استفاده از زمین

به کارگیری تنها یک زمین بدون هیچ مصالح دیگری بر روی آن در گذشته به عنوان اولین انتخاب افراد در پروژه‌ها بود. بزرگ‌ترین حسن استفاده از این روش، مقرون به صرفه بودن آن است؛ چراکه متریال دیگری بر روی زمین قرار نگرفته و هزینه مضاعف برای سوله به همراه ندارد. رشد عوامل تجزیه کننده فضولات طیور در این روش کف سازی بسیار آسان می‌باشد.
ایرادی که به روش استفاده از زمین بدون هیچ مصالح دیگری وارد است، آلودگی ایجاد شده در کف سوله می‌باشد؛ زیرا بهداشت و پاک کردن عفونت‌های آن نمی‌تواند به درستی انجام شود. همچنین باید عنوان کرد که ابعاد مربوط به استفاده از این روش در واحدهای بسیار کوچک یا پرورش مرغ خانگی است و به کارگیری آن در اندازه‌های بزرگ به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

کف توری

یکی دیگر از روش‌های کف سازی سوله مرغداری، استفاده از توری می‌باشد. بدین منظور توری بزرگی با فاصله یک متر از زمین نصب می‌شود تا فضولات به پایین آن ریخته و هیچ تماسی با طیور نداشته باشند. هزینه به کارگیری این روش بسیار بالا بوده و در اکثر پروژه‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد؛ اما در آمریکا کف توری به عنوان مرسوم‌ترین شیوه در مرغداری شناخته می‌شود.
یکی از نکات مهمی که درباره نوع نصب توری‌ها باید در نظر گرفت، عبور و مرور از زیر آن جهت تمیزکاری می‌باشد که برای این منظور ارتفاع کف بالا را بالا می‌برند. اگر ارتفاع کم باشد از یک سینی زیر توری استفاده می‌شود تا نظافت در یک حالت درست انجام گیرد.

کف چوبی

چوب از دیگر مصالحی است که برای کف سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش تنها در مناطقی کاربرد دارد که میزان تولید چوب در آن بالا باشد تا از نظر هزینه به صرفه تمام شود. چوب خواص حرارتی مناسب در زمستان و خنک بودن کافی در تابستان را دارا بوده و نرم بودن آن موجب آسیب به طیور نخواهد شد.
تنها ایرادی که به کف چوبی وارد است، مشکل در نظافت درست آن می‌باشد؛ چراکه همانند ساندویچ پنل، سرامیک یا سیمان قابل شستشو و تمیز بودن نیست. همچنین این متریال پناهگاه خوبی برای جانوران موذی بوده و میزان آسیب پذیری بالایی در این مورد دارد؛ درحالی که پانل‌های ساندویچی در برابر نفوذ این جانوران کاملا مقاوم هستند و هیچ جانوری نمی‌تواند به درون مصالح و سپس به داخل فضای سوله راه پیدا کند.

کف سیمانی

از دیگر کف سازی‌های مناسب برای استفاده در سوله مرغداری می‌توان به کف سیمانی اشاره کرد که در پروژه‌های مختلفی کاربرد دارد. برای این منظور ابتدا به اندازه 25 سانتی‌متر زیر سطح اصلی را شن‌ریزی می‌کنند تا کف از سطح زمین جدا شود و رطوبت از این طریق به پایین انتقال یابد. پس از اتمام شن‌ریزی، به اندازه 10 سانتی‌متر روی آن سیمان می‌شود و بر روی آن یک لایه قیر با هدف عایق بندی رطوبتی انجام خواهد شد. در آخر نیز به اندازه یک لایه 5 سانتی‌متری روی آن دوباره سیمان می‌شود.
شایان ذکر است که فونداسیون و پی‌ریزی سوله باید به گونه‌ای باشد که رطوبت به محل پرورش طیور راه پیدا نکند؛ در کشورهای اروپایی و آمریکایی از سمنت و در ایران از مخلوط آهک، سنگ و خاک رس برای این منظور استفاده می‌شود.

اتاق‌های اداری

علاوه‌بر سالن اصلی مربوط به پرورش ماکیان، نیاز به طراحی بخش‌های دیگری نیز جهت سکونت کارگران در سوله می‌باشد. بدین منظور یک سری اتاق در ابتدای ورودی تعبیه و محل آن از طیور جدا می‌شود تا بیماری‌های مشترک میان دام و انسان به افراد منتقل نشود.
برای عایق بندی سازه از مصالح پیش ساخته ساندویچ پانل استفاده می‌شود که علاوه‌بر ویژگی بهداشتی بودن، در عایق بندی درست این اتاق‌ها نیز نقش بالایی دارد؛ چراکه برخی بیماری‌ها از فاصله دور هم قابلیت انتقال دارند. نوع تهویه و مسیر باد نیز باید از طرف اتاق‌ها به سمت مرغداری باشد تا مشکلی برای کارگران رخ ندهد.

ابعاد سوله مرغداری

ابعاد و اندازه‌های سوله مرغداری وابسته به تعداد طیور می‌باشد و نوع پوشش، ظاهر دهانه، دو طبقه بودن، تهویه و… نقش به سزایی در بازدهی وزن طیور و کم شدن آمار تلفات دارد. برای ساخت سوله مرغداری معمولا یک سری ابعاد استاندارد در نظر گرفته می‌شود که در اکثر مواقع با تبعیت از این ابعاد جهت احداث این سازه اقدام می‌گردد. ابعاد مربوط به سوله مرغداری در جدول زیر ارائه شده است:

انواع سوله مرغداری

همانطور که به آن اشاره شد، سوله‌های مرغداری معمولا با توجه به تعداد ماکیان، دارای اندازه‌های مختلفی بوده و همچنین شیب و ارتفاع متفاوتی نیز با سایر سوله‌ها دارد. به طور کلی این سازه‌ها به سوله مرغداری قوسی، سوله مرغداری دو طبقه، سوله‌های طاق ضربی و سوله‌های دو شیب تقسیم می‌شوند. برای طراحی آن‌ها نیز از چند روش استفاده می‌شود که عبارت‌اند از:

• ساخت مرغداری با تیرورق سینوسی
• ساخت سوله با تیرورق به روش سنتی
• ساخت سوله مرغداری به روش UBM

مدت زمان ساخت سوله با ساندویچ پانل

باتوجه به اینکه مزایای به کارگیری ساندویچ پانل در سازه‌ها محدود به یک یا دو عامل نیست، سازندگان و شرکت‌های تولیدکننده معتبر همچون ماموت، ترجیح می‌دهند از این مصالح پیش ساخته برای پوشش جداره‌های خارجی و داخلی ساختمان‌هایی با کاربری‌های گوناگون استفاده نمایند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها سوله مرغداری است.
تمامی مراحل ساخت پانل‌های ساندویچی در کارخانه بوده و همین امر سرعت احداث سوله را به شکل قابل چشمگیری کاهش می‌دهد. امروزه از این مصالح در پروژه‌های مختلف سوله سازی استفاده و تحت عنوان یک جایگزین برای سایر مصالح ساختمانی شناخته می‌شوند. مدت زمان ساخت سوله با این متریال در مقایسه با مصالح دیگر بسیار کمتر بوده و هزینه‌های ساخت و ساز نیز به تبع آن کاهش چشمگیری خواهند داشت.

ویژگی‌های اصلی سوله مرغداری

سوله مرغداری نیازمند یک سری الزامات و برخورداری از سیستم‌ها می‌باشد که از اصلی‌تری آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• سیستم آبیاری: از اصلی‌ترین الزامات یک سوله مرغداری، بهره‌مندی از سیستم آبیاری برای طیور می‌باشد. رشد و نمو جوجه‌ها و مرغ‌ها وابسته به دریافت آب کافی بوده و جلوگیری از کمبود آن به سیستم آبیاری استفاده شده در سوله وابسته است.
• بهداشت و نظافت: این مورد از اصلی‌ترین و با اهمیت‌ترین مواردی است که در یک مرغداری باید رعایت شود که به فاکتورهایی همچون انتخاب متریال مناسب، امکانات مربوط به ضدعفونی کردن و شستشوی مداوم محیط داخلی بستگی دارد.
• سیستم تغذیه: طیور برای پرورش و رشد مناسب نیاز به ذخیره غذایی و برنامه درست برای دریافت غذا دارند؛ به همین دلیل سیستم تغذیه یکی از الزامات مربوط به سوله می‌باشد.
• سیستم نوردهی: کنترل میزان نور برای طی شدن چرخه طبیعی ماکیان از اهمیت بالایی برخوردار است که تعبیه یک سیستم نوردهی مناسب در سوله نیز از الزامات ابتدایی طراحی این سازه به شمار می‌رود.
• سیستم گرمایش: بدن جوجه و مرغ نیاز به یک دمای معین دارد؛ بنابراین وجود یک سیستم گرمایش و تهویه مناسب می‌تواند علاوه‌بر جلوگیری از انتقال بیماری، دمای مطلوب بدن طیور را نیز مهیا نماید.
• مدیریت پسماندها: از آنجا که فضولات در مرغداری‌ها حجم بالایی دارد، مدیریت صحیح آن‌ها تاثیر بسیار زیادی در بهداشت محیط مرغداری و پیشگیری از آلودگی‌های ناشی از آن می‌گذارد.
• سیستم تهویه: این مورد را می‌توان به عنوان مهم‌ترین و اصلی‌ترین فاکتور موثر بر دما و انتقال بیماری در نظر گرفت؛ به همین دلیل حضور سیستم تهویه‌ای مناسب در محیط داخلی سوله از اهمیت بالایی برخوردار است.

مراحل نظافت صنعتی مرغداری

جهت جلوگیری از بروز بیماری‌های مختلف در طیور و آسیب به آن‌ها، نیاز به نظافت صحیح سالن‌های مرغداری وجود دارد که مراحل مربوط به شستشوی سالن مرغداری به شرح زیر است:

• جمع‌آوری فضولات
• شستشوی کف سوله و دیوارها
• تمیزکاری تجهیزات
• نگهداری صحیح از تجهیزات
• ضدعفونی کردن

یکی از راهکارهای اساسی جهت پاکسازی سوله مرغداری، نظافت با تجهیزات مکانیزه است که مزایای بسیاری در مقایسه با نظافت دستی دارد. از جمله مزایای مکانیزه بودن پاکسازی می‌توان به سرعت و دقت بیشتر، کاهش هزینه‌ها، بهبود کیفیت بهداشت و… اشاره نمود. برای این منظور تجهیزات گوناگونی همچون اسکرابر، جاروبرقی صنعتی و دستگاه‌های شستشو را می‌توان نام برد.

میزان روشنایی سوله مرغداری

یکی از مباحث مهم در طراحی فضای داخلی مرغداری‌ها، میزان روشنایی سوله است. در صورت کم و زیاد شدن شدت نور، حرکت طیور و رشد آن‌ها نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. بدین منظور معمولا یک استاندارد مناسب برای آن در نظر گرفته می‌شود که در جدول زیر به اعداد تقریبی این مهم پرداخته شده است:

رنگ نور موردنظر در مرغداری

رنگ‌های مختلفی که در سوله مرغداری برای رشد طیور مورد استفاده قرار می‌گیرد اهداف مختلفی داشته که در ادامه به آن اشاره خواهد شد:

هزینه ساخت سوله مرغداری

جهت ساخت سوله‌های مرغداری از مصالح مختلفی استفاده می‌شود که ابعاد آن‌ها نیز با یکدیگر تفاوت دارد؛ به همین دلیل هزینه ساخت انواع سوله مرغداری نیز با یکدیگر متفاوت خواهد بود. هزینه ساخت این سوله‌ها به عوامل مختلفی وابسته است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به فاکتورهای زیر اشاره نمود:

• ابعاد ساختمان و اسکلت سوله مرغداری
• تجهیزات گرمایشی و سرمایشی به کاررفته در سوله
• تاسیسات مربوط به تهویه هوا
• متریال به کاررفته در جداره‌های سوله
• تاسیسات تغذیه ماکیان
• خروجی‌های مربوط به فاضلاب
• نوسان نرخ ارز در بازار

اهمیت ساندویچ پنل در پوشش سوله مرغداری

برای پوشش سوله‌های مرغداری می‌توان از ساندویچ پانل استفاده نمود تا مزایای آن را به نفع سازه به کار برد. ساختار پنل‌ها به شکل سه لایه طراحی می‌شود که متریال اولیه به کاررفته در این لایه‌ها نیز بسیار متفاوت است. از آنجا که در سوله مرغداری نظافت و عدم وجود رطوبت اهمیت بالایی دارد، انتخاب یک پانل ساندویچی مناسب اهمیت بالایی دارد.
معمولا در عنصر میانی از فوم‌های پلی اورتان، پشم سنگ یا پلی استایرن و در لایه‌های جانبی از ورق‌های فولادین همچون آلومینیوم، آلوزینک یا گالوانیزه استفاده می‌شود. بیشترین پنلی که در پوشش جداره‌های سوله مرغداری به کار می‌رود، پانل ساندویچی پلی یورتان با ورق آلوزینک است. از اصلی‌ترین ویژگی‌های مربوط به این پانل می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• قابلیت شستشو: مهم‌ترین ویژگی مربوط به این مصالح پیش ساخته، بهداشتی بودن و قابلیت شستشوی آن‌ها می‌باشد که اهمیت آن برای سوله مرغداری بسیار بالا است.
• مقاومت بالا در مقابل نفوذ آب: عایق پلی اورتان و ورق‌های آلوزینک مقاومت بالایی در برابر نفوذ رطوبت دارند؛ به همین دلیل موجب افزایش پایداری سازه و عمر ساختمان سوله می‌شوند.
• سبک بودن: پنل‌های ساندویچی وزن کمی دارند که این ویژگی موجب سبک سازی سوله شده و مقاومت سازه را در برابر حوادثی همچون زلزله افزایش می‌دهد.
• عایق بندی حرارتی: از مهم‌ترین مزایای ساندویچ پانل‌ها، عایق بندی حرارتی آن‌ها می‌باشد که منجر به کمترین میزان تبادل انرژی با محیط بیرونی می‌شود.
• کاهش هزینه‌های مصرف انرژی: به دلیل خواص عایق بندی مناسبی که این مصالح ارائه می‌دهند، هدررفت انرژی فضای درونی به حداقل رسیده و کاهش هزینه‌های مرتبط با مصرف انرژی را به دنبال خواهد داشت.
• مقاومت در برابر آتش: فوم پلی یورتان تحت عنوان یک عایق کندسوز معرفی می‌شود و به کارگیری آن در پنل ساندویچی موجب افزایش مقاومت مصالح در حادثه آتش سوزی می‌شود. با استفاده از این مصالح می‌توان از ماکیان در زمان بروز حادثه حریق محافظت نمود و خسارات مالی و جانی را به طور قابل چشمگیری کاهش داد.

جمع بندی

مرغ و تخم مرغ دو جزو جدا نشدنی از زندگی مردم هستند و پرورش آن‌ها در یک محیط مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است؛ به همین دلیل ساخت یک سوله مرغداری با رعایت تمامی استانداردها و الزامات وضع شده، بر کیفیت تولیدات تاثیر به‌سزایی خواهد داشت. بدین منظور شرکت‌های سوله ساز معتبر همچون ماموت با در نظر گرفتن قوانین مربوط به این حوزه، برای احداث یک مرغداری مناسب اقدام می‌کنند.