سوله‌ها سازه‌هایی فلزی هستند که تمرکزشان ایجاد محیطی عاری از ستون میانی است. معمولا سقف این سازه‌ها به شکل شیبدار طراحی می‌شود و از مهم‌ترین و پرکاربردترین سازه‌های صنعتی به شمار می‌روند. برای طراحی و اجرای سوله نیاز به نقشه‌های مربوطه می‌باشد تا ساخت سوله بدون هیچ مشکلی به انجام برسد.
اطلاعات مورد نیاز برای تهیه نقشه سوله
قبل از تهیه و طراحی نقشه سوله موردنظر نیاز به اطلاعات تکمیلی بوده که طبق آن‌ها تهیه نقشه آغاز خواهد شد. این اطلاعات شامل موارد زیر می‌شود:
- دهانه سوله
- ارتفاع سوله
- طول سوله
- تعداد طبقات سوله
- داخل یا خارج شهر بودن سوله
- آزاد بودن اطراف سوله
- نوع، مقاومت و ضریب فنریت خاک
- فاصله ستون‌ها از یکدیگر در جهت طول سوله
- حضور یا عدم حضور جرثقیل و تناژی که جرثقیل سقفی تحمل می‌کند.
انواع نقشه
در دنیای مهندسی معمولا چند نوع نقشه تعریف می‌شود که این نقشه‌ها برای ساخت هر سازه‌ای اعم از انواع سوله به کار می‌روند. نقشه کشی سوله برحسب نوع کاربرد سازه و به واسطه مهندسان و متخصصان مربوطه طراحی شده و انواع آن‌ها در دسته‌بندی زیر قرار می‌گیرند:
نقشه ازبیلت (وضعیت موجود)
نقشه وضعیت موجود که با نام نقشه ازبیلت نیز شناخته می‌شود به معنای ترسیم اندازه‌ها و مرزهای مربوط به زمین بوده و هرچیزی که مرتبط به داخل این مرزبندی شود همانند ابعاد، جزئیات مصالح به کار رفته مثل ساندویچ پانل، پیوستگی و اتصالات، مشخصات فنی، نقاط خاص، نحوه عملکرد، تغییرات و… را شامل می‌شود. این نقشه برای اهداف متعددی تهیه می‌گردد که اصلی‌ترین آن پیش‌بینی تعمیرات احتمالی آینده در بنا به واسطه مهندس پروژه است. لازم به ذکر است برای تهیه نقشه از نرم‌افزارهایی همچون AutoCAD، Revit و SolidWorks استفاده می‌گردد.
نقشه سایت پلن
سایت پلان در نقشه‌کشی فراتر از یک تصویر گرافیکی جذاب است. جهت ساخت هر سازه‌ای نیاز به یک زمین بوده که این زمین درواقع همان سایت مورد نظر می‌باشد. نقشه سایت پلان از نقشه‌هایی است که برای مشخص شدن موقعیت سازه در زمین موردنظر و همچنین اندازه و ابعاد سوله و زمین در کنار محوطه سازی و… انجام می‌شود. جزئیاتی که در این نوع نقشه مشخص می‌گردد فراتر از ساختمان، محوطه و زمین‌های اطراف آن می‌باشد که از پرکاربردترین جزئیات مربوط به آن می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- نمایش داکت‌ها
- نمایش نورگیرها
- نمایش درز انقطاع
- نمایش اندازه‌های دقیق زمین
- نمایش فرم کلی سازه
- نوع ارتباط پروژه با محیط پیرامون
- نمایش میزان سطح اشغال
- نمایش وضعیت همجواری‌ها
نقشه معماری
یکی دیگر از نقشه‌هایی که به منظور مشخص کردن محل تجهیزات در محیط داخلی سوله، تقسیم بندی فضاهای مربوط به ارتفاع ساخت دیوارها، فاصله بخش‌های مختلف با هم، انبار، اتاق‌های اداری، محل قرارگیری درب و پنجره‌ها، لوکیشن ساختمان و… ترسیم می‌شود، نقشه معماری نام دارد. درواقع در این نوع نقشه‌ها تمام آنچه برای ساخت سازه الزامی است با این پلان برای معمار مهیا خواهد شد. اصلی‌ترین نکته‌هایی که در تهیه یک پلان معماری باید به آن‌ها توجه شود عبارت است از:
- مقیاس ترسیم که نسبت کوچکی اندازه‌ها را به ابعاد واقعی نشان می‌دهد باید در این نقشه مشخص گردد.
- در این پلان باید تمامی جهت‌های جغرافیایی رعایت گردد.
- نیاز است تا مهندس معمار همه طرح‌های اولیه همچون سایت پلان، انواع نقشه، مقاطع و نمادها را در این پلان مشخص نماید.
نقشه سازه
یکی دیگر از مهم‌ترین انواع نقشه که پس از طراحی پلان انجام خواهد شد، نقشه‌های سازه‌ای هستند. تمامی جزئیات و نوع اجرای سازه به واسطه همین نوع نقشه‌ها به مهندسان منتقل می‌گردد. نقشه‌های سازه‌ای انواع مختلفی را شامل می‌شوند که از اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- نقشه پی و ستون
- نقشه اسکلت سازه
- نقشه دیوارهای باربر و برشی
- نقشه تیرریزی سقف
نقشه‌های تاسیساتی
این دسته از نقشه‌ها اهمیت بالایی دارند و خود به دو دسته نقشه مکانیکی و نقشه تاسیساتی برقی تقسیم می‌شوند. در نوع مکانیکی تمامی اطلاعاتی که مربوط به لوله‌کشی و آب و فاضلاب می‌شود وجود خواهد داشت. در نقشه تاسیسات برقی نیز هرآنچه مربوط به برق باشد مثل سیم‌کشی‌های تلفن و آنتن، پریزها، لوازم روشنایی و… توسط مهندسان برق ترسیم خواهند شد.
نکات اساسی درباره نقشه سوله
رعایت یک سری از نکته‌ها برای تهیه نقشه‌های مربوط به سوله ضروری بوده که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- دهانه سوله یکی از موضوعات مهم و اساسی بوده که نیاز است در نقشه به آن پرداخته شود؛ چراکه نوع دهانه سوله تعیین کننده نوع سیستم سازه‌ای سوله خواهد بود.
- با افزایش دهانه سوله انتخاب نوع سوله پانلی تغییر کرده و به سوله خرپا میل پیدا می‌کند.
- نیاز است تا در نقشه سوله به نوع آن اشاره شود. برای مثال اگر سازه بیشتر از یک طبقه بوده و به جرثقیل در آن نیاز باشد از سوله‌های تیرورقی استفاده می‌شود. در این سوله‌ها دهانه بزرگی مطرح نخواهد بود.
- نوع جوش و ضخامت جوش‌ها باید در نقشه مشخص شود. ابعاد جوش باید متناسب با ورق‌هایی باشند که به هم جوش می‌شوند.
- بهتر است برای بالا آوردن تراز سوله از سنگ چینی در نقشه استفاده گردد.
- هرچه برشکاری در نقشه دقیق‌تر باشد، ساخت و اجرای سوله نیز دقیق‌تر خواهد بود.
چه مواردی در نقشه سازه سوله باید وجود داشته باشد؟
اگر تمامی موارد اساسی مربوط به نقشه سوله در آن وجود نداشته باشد، قابل تایید نهایی نخواهد بود. این موارد به شرح زیر می‌باشند:
- مهر و امضای مهندس محاسب
- نقشه فونداسیون
- نقشه ستون گذاری و صفحات ستون
- نقشه اسکلت
- نقشه اتصالات سازه
- جزئیات مربوط به پیچ، جوش و اجزای اتصال
- سایز و مشخصات بادبندهای قائم سوله
- سایز و مشخصات بادبندهای سقفی سوله
- مشخصات مربوط به پل جرثقیل و اجزای آن
- جزئیات نگهدارنده‌های اجزای سازه‌ای و غیر سازه‌ای
مدت زمان طراحی نقشه سوله
به طور معمول مدت زمانی که برای طراحی نقشه یک سوله از سوله صنعتی تا سوله‌های سبک با کاربری‌های مختلف همچون ورزشی، انبار، کشاورزی و… نیاز می‌باشد، از یک هفته الی یک ماه است. برای تعیین مدت زمان دقیق طراحی نقشه سوله باید عوامل مختلفی همچون وسعت، پیچیدگی‌ها، شرایط فنی پروژه و… را مدنظر قرار داد. بعد از درنظر گرفتن تمامی این عوامل، مدت زمانی که برای محاسبات و نقشه‌کشی سوله‌های صنعتی یا سوله‌های سبک لازم خواهد بود مشخص می‌گردد.
جمع بندی
برای احداث یک سوله نیاز به طراحی نقشه سوله و محاسبات مربوط به آن می‌باشد تا بعد از آن نقشه سوله به واسطه مهندسین معماری و سازه در فاز یک و اگر نیاز بود در فاز دو تهیه گردد. اگر نقشه‌های تاسیساتی در دو مدل برقی و مکانیکی به شکل همزمان تهیه شوند، دیگر نیاز به دوباره‌کاری نخواهد بود و از تداخل جلوگیری خواهد شد. در آخر نیاز است تا نقشه‌کشی سوله در فرمت قابل قبول و مطابق با معیارهای سازمان نظام مهندسی تهیه گردد تا فرآیند اخذ پروانه ساخت سوله طولانی نشود.
